“Naast de inspanningen die we doen om de CO2-uitstoot terug te dringen, moeten we ons ook klaarmaken en voorbereid zijn op een veranderend klimaat de komende decennia" - schepen Patrick Princen

De klimaatverandering is voor iedereen voelbaar, maar heeft zeker voor landbouwers nu al een grote impact. Niet zozeer de totale hoeveelheid neerslag is hierbij een probleem, wel de verdeling ervan over het jaar. Lange periodes van droogte en korte periodes van intense regenval komen vaker voor. Beide kunnen dramatisch zijn voor de opbrengst van een akker. Een pilootproject met slimme meetstations moet Mechelse landbouwers helpen het weer op te volgen in functie van hun bedrijf, de verzekering aan te spreken bij schade door extreme regenval en meer klimaatdata te genereren die ook voor andere toepassingen nuttig zijn.

Naast het tegengaan van de klimaatverandering wordt klimaatadaptatie een steeds belangrijker aandachtspunt, vertelt schepen van openbare werken, natuur-en groenontwikkeling en klimaat Patrick Princen: “Naast de inspanningen die we doen om de CO2-uitstoot terug te dringen, moeten we ons ook klaarmaken en voorbereid zijn op een veranderend klimaat de komende decennia. In stedelijke context denken we dan vooral aan het verlies van biodiversiteit, extremere hitte en een verstoorde waterhuishouding door droogte en overstromingen. We voeren daarom heel wat acties uit om de sponswerking van de bodem te verbeteren. Denk maar aan de onthardingsprojecten en het voorzien van bufferbekkens en wadi’s. Om nog beter de kritieke punten te detecteren en landbouwers toe te laten in te spelen op het veranderende klimaat, zijn projecten als deze zeer noodzakelijk.”

“Het project is ontstaan vanuit de participatie binnen het project ‘water voor landbouw’”, vertelt schepen van landbouw Koen Anciaux: “De landbouw op het Hombeeks plateau is van groot belang voor ons als stad. De landbouwsector heeft het niet gemakkelijk op dit moment met alle uitdagingen die op hen af komen, we zien het als onze taak om hen te helpen klaar te zijn voor de toekomst. Het project ‘water voor landbouw’ is daar een belangrijk onderdeel van: via allerlei manieren helpen we hen om beter om te gaan met water en om de omstandigheden van de landbouwgebieden zo te maken dat ze zowel droge als natte periodes door kunnen komen. Praktisch gaat dit van het integreren van meanders in waterlopen, over het plaatsen van stuwen, tot peilgestuurde drainage, maar ook digitale projecten zoals dit. Het project werd mogelijk dankzij steun vanuit het programma Stadsvernieuwing van de Vlaamse overheid. Wij zijn daar uiteraard zeer dankbaar voor.”

Kurt Verbruggen, voorzitter van de landbouwraad en landbouwer, vult aan: “De vraag naar gedetailleerde weerdata kwam van mij, naar aanleiding van mijn brede weersverzekering. Nu kunnen ze voor het vergoeden van schade enkel teruggrijpen naar een officieel meetstation in de omgeving. De waarden daar kunnen echter sterk afwijken van wat er hier bij ons valt, net omdat neerslag zo lokaal kan zijn. Bij een zware regenbui in juli vorig jaar was het officiële cijfer 35 mm, terwijl er op het Hombeeks Plateau 80 mm was gevallen. Een gigantisch verschil dus. Met eigen metingen, kunnen we die info wel met de verzekeraar terugkoppelen. Ik ben dan ook blij dat de stad in dit verhaal is meegegaan.”

Slimme stad, slimme landbouw

Op dit moment zijn acht meetstations actief, maar dat worden er op korte termijn een 20-tal. De kostprijs voor de stad bedraagt 750 euro per stuk, met een abonnementskost van 240 euro per jaar. In totaal spreken we dus over 15.000 euro voor het aanschaffen van 20 stations en 4800 euro jaarlijkse kosten. Een groot verschil met de klassieke weerstations die 25.000 euro kosten in aanschaf en 10.000 per jaar in exploitatie. Drie ervan zullen naast luchtvochtigheid, neerslag en temperatuur ook wind, windrichting en de luchtdruk in kaart brengen.

De metingen zijn geen eilandjes, maar maken samen deel uit van een groter geheel, aldus schepen van slimme stad Rina Rabau Nkandu: “In eerste instantie zijn de sensoren vooral voor individueel gebruik. Elke landbouwer kan de metingen rechtstreeks via een app volgen. Het is goedwerkende, gebruiksvriendelijke technologie, die landbouwers kan overtuigen om stappen te zetten richtingen meer digitalisering. Daarnaast is uiteraard vooral de integratie van de data interessant. Via de ‘Smart Innovation Factory’ (SIF) kunnen we nog een stap verder gaan. Hier werken we enerzijds aan een dataplatform om allerlei sensordata samen te brengen en te verwerken en anderzijds aan een innovatieplatform om slimme oplossingen versneld uit te rollen. Specifiek voor dit project zal de bundeling van data in eerste instantie nuttig zijn in functie van de brede weersverzekering. Deze data kunnen, samen met ander sensordata, via SIF ook gebruikt worden door bedrijven en organisaties om allerhande maatschappelijke problemen op te lossen. Een eerste praktische toepassing is ‘WatchITgrow’, dat nu al landbouwers helpt op basis van neerslagdata hun oogsten duurzaam te verbeteren.”

De regelmatige inspectie van de weerstations wordt toevertrouwd aan de landbouwers zelf. Dit is zowel voor de landbouwers in kwestie als voor stad een voordeel: de landbouwers zijn zo zelf zeker dat het meetstation, dat voor hen van groot belang is bij de bedrijfsvoering, goed functioneert, de stad heeft een betrouwbare partner die heel frequent een oogje in het zeil houdt en problemen meteen kan signaleren.