In Mechelen slaapt niemand op straat. Dat is het basismotto voor de organisatie van winternachtopvang in Mechelen. Tijdens de winter van 2018-2019 hebben er 38 verschillende mensen zich aangemeld voor een slaapplek. Sommigen maar voor een paar nachten, anderen voor twee weken of langer. Voor het eerst stond beveiligingsfirma G4S de stad bij in de uitbating. Die samenwerking werd positief geëvalueerd. De winternachtopvang die de stad Mechelen afgelopen winter organiseerde, fungeerde als vangnet voor wanneer de Acute Opvang, uitgebaat door het CAW, volzet was. Het stadsbestuur is van mening dat er in Mechelen niemand op straat slaapt. De Acute Opvang van het CAW trad dus op als primair systeem en de winternachtopvang van de stad als secundair, maar vanaf dag één werd de winteropvang al in gebruik genomen, wat duidelijk maakt dat de nood er was. “Er was een afzonderlijke gezinskamer voorzien voor het geval er een dakloos gezin met kinderen zou zijn, maar die is gelukkig nooit gebruikt geweest. Wanneer er een gezin in nood was, hebben we daar altijd een andere oplossing voor gevonden.”       De winternachtopvang in de Hanswijkstraat 46 opende op 3 december 2018. Normaal liep het contract af eind februari, maar de stad verlengde die periode tot 31 maart 2019. Er waren vijftien bedden, verdeeld over twee kamers voor mannen, één kamer voor vrouwen en één gezinskamer. Er waren twee badkamers. Op het gelijkvloers was er een keuken waar mensen ’s avonds een kop soep en ’s morgens een tas koffie konden drinken. De winteropvang was 7 dagen op 7 open en iedereen kon arriveren tussen 20.30 uur en 21 uur. Om 8 uur ’s morgens moest de nachtopvang worden verlaten. Het verblijf was gratis en de termijn dat mensen konden verblijven was in afspraak met de begeleidende maatschappelijk assistent, die waar mogelijk ondertussen mee zocht naar een structurele woonoplossing.De toeleiding naar de winternachtopvang gebeurde overdag alleen door de sociale dienst van het Sociaal Huis, buiten de kantooruren ook door de politie. Dit naar analogie van de Acute Opvang. Iedere avond bezorgden de diensten een lijst met namen aan G4S, die zo op de hoogte was van welke mensen ze die avond mochten verwachten. Iedere ochtend bezorgde G4S op haar beurt een bondig rapport over de voorbije avond aan de sociale dienst, zodat waar nodig kon worden bijgestuurd. Een maatschappelijk assistent ging iedere ochtend langs om te horen bij de mensen wat ze die dag planden te doen en waar nodig er extra afspraken moesten gemaakt worden.  SamenwerkingVoor het toezicht en de praktische organisatie kon de stad, na het uitschrijven van een openbare aanbesteding, beroep doen op beveiligingsfirma G4S. De zorg en begeleiding van de mensen gebeurde door de sociale dienst van het Sociaal Huis en welzijnsorganisaties De Lage Drempel en De Keeting zorgden voor een zinvolle dagbesteding. “Deze driehoeksverhouding tussen private partner G4S, Sociaal Huis en welzijnsorganisaties verliep bijzonder goed”, vertelt schepen van Sociaal Beleid Gabriella De Francesco.Alle nachtwakers beschikten op specifieke vraag van de stad over een dubbel profiel: ze zijn enerzijds opgeleid als bewaker, maar hebben ook een achtergrond in begeleiding, bijvoorbeeld met ervaring als groepsbegeleider of vanuit een studie maatschappelijk werk of pedagogie. Schepen De Francesco: “Dat dubbel profiel was een grote meerwaarde, zo bleek uit de positieve evaluatie. De mensen van G4S wisten de orde en de veiligheid te bewaren, ondanks de aanwezigheid van sommige mensen met psychische problemen en verslavingen. De effectieve begeleiding van deze mensen bleef bij de maatschappelijke assistenten van de stad.”Bezetting en profielenEen grote groep van wisselende gebruikers vond de weg naar de winteropvang. In totaal vonden 38 verschillende mensen hun weg naar de winteropvang van de stad. “27 mannen en 11 vrouwen”, zegt Gabriella De Francesco. “Er was een afzonderlijke gezinskamer voorzien voor het geval er een dakloos gezin met kinderen zou zijn, maar die is gelukkig nooit gebruikt geweest. Wanneer er een gezin in nood was, hebben we daar altijd een andere oplossing voor gevonden.”Er was geen enkele nacht niemand in de opvang. Elke dag waren er drie tot vijf aanmeldingen. De gemiddelde verblijfsduur per persoon was 13 nachten. Sommige mensen verbleven er maar een paar nachten, anderen bleven een langere periode. Verdeling: Achttien mensen bleven 1 tot 7 nachten Acht mensen bleven 8 tot 14 nachten Twaalf mensen bleven 15 nachten of meer Er waren op zich geen toelatingscriteria of er was geen afbakening van de doelgroep die de winternachtopvang binnen mocht, met uitzondering van mensen zonder papieren, behoudens vriestemperaturen of in afwachting van een realistischer toekomstperspectief (bijvoorbeeld nakende regularisatie of vrijwillige terugkeer).“Opvallende vaststelling was het aantal aanmelders met psychische of psychiatrische problemen, minstens 70% van het bereikte publiek. Sommigen waren in afwachting van een opname in de psychiatrie, anderen kwamen daar net van en wilden of mochten niet meer terug, terwijl ze op dat moment geen andere woonoplossing hadden. Onder meer omwille van dat probleem lanceerden we vorige maand nog ons actieplan dubbeldiagnose”, aldus Gabriella De Francesco.Sommige mensen waren ook quasi nergens meer welkom wegens incidenten in het verleden of vermoeden van mogelijke agressie. Anderen sliepen doorheen het jaar op plaatsen zoals garageboxen, auto’s en panden zonder verwarming.DoorstromingPersonen die aanklopten bij de winternachtopvang werden met bijzondere aandacht opgevolgd en begeleid door maatschappelijk assistenten van het Sociaal Huis. De uitstroom na het verblijf in de winternachtopvang zag er als volgt uit: Zeven mensen werden opgenomen in de psychiatrie. Voor hen was de winternachtopvang vooral een tussenoplossing Zes mensen keerden terug naar hun netwerk, bijvoorbeeld de echtgenoot of familie. Negen mensen vonden een woning, vaak dankzij intensieve begeleiding en soms ook na een eerste tijdelijk verblijf in de Acute Opvang van het CAW. Voor zeven mensen gaat de zoektocht naar stabiele huisvesting nog steeds verder. Negen mensen verdwenen van de radar. Van hen weten we vandaag niet waar ze zich bevinden. Snelheid cruciaal "Wie overdag op onze radar kwam als dak- of thuisloos, kon desgewenst dezelfde avond al terecht in de winternachtopvang." Naast de eerder cijfermatige bezettings- en uitstroomcijfers werd er ook gepeild naar inhoudelijke feedback bij de maatschappelijk assistenten van de Sociale Dienst, De Lage Drempel, De Keeting, Steunpunt Asiel en Migratie en Straathoekwerk. Over het algemeen geeft iedereen aan tevreden te zijn over de globale werking. De nood aan de extra capaciteit, zeker in de winter, wordt ook ten volle onderschreven en uiteraard door de cijfers gestaafd. Het daarnaast inzetten op begeleiding werd ook als positief bevonden. De methodiek van aanmelding gaf vooral bij de maatschappelijk assistenten van de sociale dienst de nodige ademruimte. Verschillenden van hen gaven aan dat het een zeer grote geruststelling is voor mensen als ze weten dat ze niet op straat moeten belanden, dat er altijd een alternatief is. Dit geldt natuurlijk evenzeer voor mensen die in de Acute Opvang verblijven.Schepen van Sociale Zaken Gabriella De Francesco besluit: “Snelheid bij de toeleiding is cruciaal. Wie overdag op onze radar kwam als dak- of thuisloos, kon desgewenst dezelfde avond al terecht in de winternachtopvang. Procedures mogen in zo’n acute noodsituatie niet vertragend werken, anders is noodopvang een maat voor niets.”