"Als het over dak- en thuisloosheid gaat, baart de winter ons dikwijls zorgen. Het gemis aan een eigen thuis lijkt minder problematisch tijdens een zwoele zomer. Ik wil dan ook een pleidooi houden om ook tijdens warme dagen vol te blijven inzetten op preventieve en toegankelijke maatregelen"

‘Warme dagen, warme dagen. Een voor mij, een voor jou. Meer zou ik de heer niet vragen, als hij antwoorden zou.’ Met dit mooie lied neemt Raymond van het Groenewoud ons onbekommerd mee naar het strand of een Provençaals terrasje. Maar tijdens warme dagen moeten we ook zorg dragen. Het is belangrijk om je te beschermen tegen zonnebrand, genoeg water te drinken en voldoende verfrissing op te zoeken. Dat klinkt evident. Zonnecrème even uit de kast halen, drinkbus vullen en vanavond koelen we wel af in ons huis. Dit is nochtans niet voor iedereen evident. Zeker niet voor dak- en thuisloze mensen. 

Als het over dak- en thuisloosheid gaat, baart de winter ons dikwijls zorgen. En terecht. Ook Mechelen voorziet dan in extra opvang, zodat niemand op straat hoeft te slapen tijdens de koudste maanden. Warme dagen worden minder snel in verband gebracht met extra aandacht voor dak- en thuisloze mensen. Het gemis aan een eigen thuis lijkt minder problematisch tijdens een zwoele zomer. Bij die gedachte gaan we toch te gemakkelijk voorbij aan de kwetsbaarheid van dak- en thuisloze mensen. Zeker als we weten dat kinderen in 40% van de gevallen rechtstreeks betrokken zijn. Ik wil dan ook een pleidooi houden om ook tijdens warme dagen vol te blijven inzetten op preventieve en toegankelijke maatregelen. In Mechelen is dat als zorgzame stad al jaren de rode draad doorheen ons sociaal beleid. Want voorkomen dat het zover komt, is de sleutel voor meer menselijkheid. 

Deze bijdrage is ook een pleidooi om ons beeld over dak- en thuisloosheid bij te stellen. Dak- en thuisloosheid kenmerkt zich door veel meer dan de sjofele man die onverzorgd door de stad dwaalt of ligt te slapen op een bank. Als we het stereotiepe denken willen doorbreken en de zogeheten ijsberg boven water halen, moeten we dergelijke beeldvorming achterwege laten.  

Dat blijkt ook uit harde cijfers van de recente dak- en thuislozentelling die werd uitgevoerd in Mechelen en de regio door de onderzoeksteams van LUCAS KU Leuven en UCLouvain CIRTES. De cijfers bevestigen ook de complexiteit en diepgaande impact van kansarmoede en het beperkte beeld dat hierover nog altijd leeft in onze samenleving. 

Hun rapport toont ons de verborgen kant van dak- en thuisloosheid, waar een ernstig gebrek aan huisvesting, veiligheid en kansen achter schuil gaat. Bijna de helft van de dak- en thuislozen zijn gezinnen. Twee-derde daarvan is een eenoudergezin. Een gezin dat zich in de meeste gevallen bevindt in een vorm van institutionele opvang. Eén op vier is jongvolwassen en verblijft in de helft van de gevallen bij familie of vrienden. Minder dan één op tien van de dak- en thuislozen verblijft effectief op straat. In 90% van de gevallen is er sprake van een bepaalde vorm van tijdelijke opvang: bij familie of kennissen of in residentiële hulp. 

Ook een opmerkelijk feit uit het rapport: één op vijf heeft een inkomen uit arbeid en drie op vijf krijgt een vervangend inkomen. Het geeft aan hoe kwetsbaar sommige gezinnen zijn. Voor kinderen en jongeren betekent het dat heel hun ontwikkelingsproces verstoord wordt waarbij hun leer- en leefkansen letterlijk on hold gezet worden. 

Bijna de helft van de dak- en thuislozen zijn gezinnen. Twee-derde daarvan is een eenoudergezin. Een gezin dat zich in de meeste gevallen bevindt in een vorm van institutionele opvang. Ook een opmerkelijk feit uit het rapport: één op vijf heeft een inkomen uit arbeid en drie op vijf krijgt een vervangend inkomen. Het geeft aan hoe kwetsbaar sommige gezinnen zijn.

 

Gabriella De Francesco 

Schepen van sociale zaken en welzijn, gezin, kinderopvang, armoedebestrijding, diversiteit en gelijke kansen. 

Mechelen telt opvallend minder dak- en thuislozen tegenover vergelijkbare steden. Het moedigt aan om onze preventieve aanpak verder te zetten. Zo goed als alle mensen die geteld werden, zijn gekend bij het Sociaal Huis, of een partner, en kunnen dus op een vorm van begeleiding of opvang rekenen. We begeleiden bewoners en verhuurders, we bieden gerechtelijke ondersteuning en tijdelijke opvang wanneer het toch mis loopt. Onze stad kent een toewijzingsreglement voor sociale woningen met een focus op gezinnen met baby’s, jongeren die doorstromen uit jeugdzorg en mensen met een psychische kwetsuur. We dekken de volledige kosten van noodopvang voor kwetsbare, alleenstaande ouders met kinderen om te voorkomen dat gezinnen door deze noodsituatie plots ook in financiële problemen komen.  

Mechelen is er nog niet, maar het gaat wel de goede kant op. Dat moet ook op een hoger niveau hopelijk beleidsmakers aanmoedigen om de prioriteiten scherp te zetten. Steden en gemeenten die een gecoördineerde aanpak vooropstellen tussen middenveld, eerstelijnszorg en stadsdiensten staan een streep voor. Het onderzoek en de telling zijn dus enorm behulpzaam om evolutionair inzicht te verwerven en de aanpak van dak- en thuisloosheid verder op punt te blijven zetten. 

Mechelen tekent alvast present voor een volgend onderzoek. 

Gabriella De Francesco 

Schepen van sociale zaken en welzijn, gezin, kinderopvang, armoedebestrijding, diversiteit en gelijke kansen.