“Grote bomen zijn vaak beeldbepalend voor hun onmiddellijke omgeving. Het zijn herkennings- en ankerpunten van een wijk. Een beetje zoals kerktorens dat ook vaak zijn."

Een indrukwekkende meerstammige haagbeuk in het Papenhofpark krijgt momenteel extra zorgen van de stad, nadat hij in september beschadigd raakte. En in het Tivolipark en de Kruidtuin genieten verschillende monumentale bomen voortaan extra bescherming. Stad Mechelen koestert haar groene monumenten en wil ze nog beter bekendmaken bij de Mechelaars.

Monumentale bomen zijn de oudste, mooiste, dikste of meest bijzondere bomen die ergens voorkomen en op tal van manieren erg waardevol. Zo zijn alle positieve effecten die bomen hebben het meest uitgesproken bij grote, volwassen bomen: het verkoelende effect in de stad, het zuiveren van de lucht, het opnemen van CO2.

Maar daar stopt het niet bij, vertelt schepen van Natuur- en Groenontwikkeling Patrick Princen: “Grote bomen zijn vaak beeldbepalend voor hun onmiddellijke omgeving. Het zijn herkennings- en ankerpunten van een wijk. Een beetje zoals kerktorens dat ook vaak zijn. Bovendien zijn ze meestal ook sterk verbonden met de geschiedenis van een bepaalde plek: waar de menselijke aanwezigheid continu wisselt en soms ook de gebouwen errond al een aantal keren afgebroken en terug opgebouwd zijn, dragen de monumentale bomen honderden jaren geschiedenis met zich mee.”

Reden genoeg om deze bomen op het openbaar domein alle kansen te geven en ze met meer dan gemiddelde zorg te omringen. Op dit moment worden op drie plaatsen extra inspanningen geleverd:

• Meerstammige haagbeuk aan Papenhofpark: in de loop van de maand september scheurde één van de drie stammen af. Het blijft echter nog steeds een indrukwekkende haagbeuk, die waardevol blijft om te behouden. De toekomst is onzeker, maar de boom is nog vitaal genoeg om dit te overleven. Om hem daarbij te helpen werd een flink stuk van de bomenkruin gesnoeid om verder uitbreken te voorkomen. Daarnaast werden de houtsnippers en bladval rond de boom niet opgeruimd om als extra voeding te dienen.
• Beuken en Japanse notenboom (Ginkgo biloba) in de Kruidtuin: een aantal beuken waren reeds beschermd met hekwerk, dat gebeurt deze week ook nog met enkele beuken en de ginkgo. Dankzij het hekwerk kunnen de bladeren blijven liggen en kan de kruidlaag onder de bomen groeien. Dit verhindert de verdichting van de bodem door betreding. De standplaats zelf wordt ook verbeterd door lucht in de bodem te brengen, compost en voeding toe te voegen en het bodemleven te stimuleren.
• Dit jaar werd het beheerplan van het Tivolipark goedgekeurd. Als onderdeel daarvan werd ook een lijst met monumentale bomen opgesteld, met daarbij ook de noodzakelijke acties om de bomen te beschermen. Eén daarvan is een rode beuk met een stamomtrek van maar liefst 330 cm in het Engelse landschapsparkgedeelte van het park, tussen de vijver en het grasveld ten westen van het kasteel. Rond deze boom werd hekwerk geplaatst, gras verwijderd, de bodem belucht en voedingstoffen toegevoegd.

Onroerend erfgoed

Naast deze bomen, die we als monumentaal ervaren, telt de stad ook vier bomen die opgenomen zijn in de inventaris onroerend erfgoed. Een daarvan is ook officieel erkend als monument: de geknotte zwarte populier tussen de Rijmenamsesteenweg en de Dijle die eerder al onder de aandacht kwam als uniek exemplaar. Het is een hoekboom die vroeger gebruikt werd om de perceelsgrens aan te duiden. Uit onderzoek bleek bovendien dat er in Vlaanderen maar 26 genetisch verschillende bomen van deze met uitsterven bedreigde soort te vinden zijn, voornamelijk vrouwelijke. Dit mannelijke exemplaar heeft een uniek genetisch profiel en is daardoor zeer waardevol.

Daarnaast telt de stad nog drie bomen die in de inventaris opgenomen zijn. Het gaat om een driestammige zomereik op een industrieterrein langs de Battelsesteenweg, de zomerlinde voor de Sint-Annakapel aan de Pastoor De Heuckstraat en een andere zwarte populier in de buurt van de eerste. Het overzicht van bovenstaande bomen is te vinden op de website van onroerend erfgoed via deze link.

“Mechelen is bekend als stad met veel monumentale gebouwen. Ik droom ervan dat ook onze monumentale bomen op eenzelfde manier bekend zijn. Onze stad is op dat vlak veel rijker dan we soms denken. Het platform dat nu gebruikt wordt om de bomenteller en de zoeklocaties voor bomen door te geven en zichtbaar te maken, zou op termijn eveneens gebruikt kunnen worden om de monumentale bomen weer te geven. Alle Mechelaars zouden zo de monumentale bomen in hun buurt kunnen doorgeven en de info waarover we beschikken kunnen aanvullen met eigen foto’s, verhalen en interessante weetjes”, besluit schepen Princen.