"Het aantal voertuigen dat de binnenstad in- en uitrijdt blijft stabiel. Tijdens het drukste spitsuur ’s ochtends reden er in 2023 zelfs 12% meer auto’s de stad in dan in 2021. Het is dus zeker niet zo dat mensen de stad links laten liggen, wat her en der wordt beweerd."

Sinds de invoering van de enkelrichting ondergaan de vesten een ware metamorfose van drukke verkeersader tot een nieuw, levendig stadsdeel met meer ruimte voor ontmoeting, sport, spel en groen. De Mechelaar geniet volop van de nieuwe belevingselementen op de Olivetenvest, de meer dan 100 extra zitbanken en de vele bijkomende bloemen, planten en bomen. De hoge ambities die het stadsbestuur heeft vooropgesteld voor de Nieuwe Vesten worden stap voor stap gehaald. En dat is ook dankzij de reactie en feedback van de Mechelaar waarbij nu reeds heel wat bijsturingen en verbeteringen zijn ingevoerd. Dat de vesten herademen blijkt nu ook uit recente verkeerstellingen: globaal neemt het fietsverkeer toe en rijdt er 30% minder autoverkeer op de vesten tijdens de spits.

Hoge ambities
Het project van de Nieuwe Vesten is één van de belangrijkste Mechelse stadsprojecten ooit waarbij de 5 km lange stadsring op een meer duurzame, veiligere en aangename manier wordt ingericht. De Nieuwe Vesten moeten zorgen voor meer ruimtelijke kwaliteit met plaatsen voor ontmoeting en beleving, veiliger en vlotter verkeer, meer ruimte voor de zachte weggebruiker, meer groen en kansen tot ontharding, een betere luchtkwaliteit en ongelooflijke kans om klimaatdoelstellingen te halen op vlak van wateropvang, verkoeling en hernieuwbare energie met de aanleg van een warmtenet.
De cijfers spreken voor zich. Sinds de invoering van de enkelrichting werd ruim 3000 m² onthard (1000 meer dan oorspronkelijk voorzien), werden er 590 nieuwe bomen geplant en meer dan 100.000 bloemen en planten aangeplant. En dat is nog maar het begin. De vrijgekomen ruimte dankzij de enkelrichting wordt volop ingezet in functie van stedelijke beleving: 135 extra zitelementen, een groot zitmeubel ter hoogte van de Brusselsepoort waar foodtrucks halt zullen houden, petanquevelden en andere speel- en sportelementen, de verhuis van de Kleine Markt naar de Astridlaan, een koffiehuisje aan het Kardinaal Mercierplein en heel wat kunstprojecten die de vesten ook een artistieke invulling geven.
“De komende maanden zetten we nog extra stappen in functie van vergroening en ontharding, wordt het park tussen Kardinaal Mercierplein en Brusselpoort verder aangelegd en geven we nog extra impulsen aan beleving. De ambitie was om de vesten terug te geven aan de Mechelaar en daar maken we volop werk van. Op de definitieve heraanleg van de vesten is het nog even wachten, maar de metamorfose laat zich dankzij de ingrepen vandaag duidelijk al voelen”, stellen burgemeester Vandersmissen en eerste schepen Patrick Princen.

Verkeers- en passantentellingen
Dat blijkt ook uit de grootschalige verkeerstellingen die het Agentschap Wegen en Verkeer en Stad Mechelen in maart 2023 organiseerden op de vesten, de invalswegen en het hoger wegennet. Deze cijfers werden vergeleken met soortgelijke tellingen uit 2021 om de impact van de invoering van de enkelrichting op de vesten te kunnen becijferen.
Globaal blijkt daaruit dat een belangrijke mobiliteitsdoelstelling zoals vooropgesteld in de startnota van het project de Nieuwe Vesten wordt gehaald. Dat is een sterke daling van het verkeer op de vesten en een toename op het hoger wegennet. “De facto organiseren we op deze manier een kleine ring voor bestemmingsverkeer en een grote ring voor doorgaand verkeer. De verschuivingen illustreren ook hoe onze grote meerjarige mobiliteitsprojecten als de doortrekking van de R6, de Tangent en de Nieuwe Vesten op elkaar inhaken in het belang van de leefbaarheid, bereikbaarheid en ontsluiting van onze stad”, stelt burgemeester Alexander Vandersmissen.
Op de binnenkant van de vesten zien we zelfs reducties van 75% tot 95% in beide spitsperiodes. Logisch natuurlijk, omdat aan deze zijde enkel nog lokaal verkeer mogelijk is. Op de buitenring, waar het verkeer nog slechts in 1 richting rond het stadscentrum kan rijden, noteren we toenames van 15% à 35%. In totaliteit noteren we een reductie van de verkeersintensiteit met 30%. Dat verkeer wordt evident gecompenseerd op het hoger wegennet, met toenames van 15% tot 20% op de R6 en 5% à 6% op de E19, wegenis met een veel grotere regionale verwerkingscapaciteit.
“Deze toename leidt dan ook niet tot problemen. Integendeel, dit was net de bedoeling. Belangrijk is op te merken dat het lokaal verkeer zijn weg naar Mechelen blijft vinden. Het aantal voertuigen dat de binnenstad in- en uitrijdt blijft stabiel. Tijdens het drukste spitsuur ’s ochtends reden er in 2023 zelfs 12% meer auto’s de stad in dan in 2021. Het is dus zeker niet zo dat mensen de stad links laten liggen, wat her en der wordt beweerd. Dat blijkt ook uit de passantentellingen. In april 2023 (meest recent beschikbaar cijfer) telde het handelscentrum 17.000 meer unieke bezoekers dan in april vorig jaar (457.500 vs. 440.500)”, zegt eerste schepen Patrick Princen.

Battelsesteenweg
Een hogere belasting van het hoger wegennet zorgt er natuurlijk ook voor een verhoogde druk op een aantal kruispunten. Dat leidt enkel aan het Battelcomplex tot problemen. Dat hebben we de voorbije maanden ervaren en wordt ook bevestigd door de tellingen. Die laten zien dat de significante wachtrijen die zich tijdens de drukste spitsmomenten voordoen voornamelijk het gevolg zijn van een fileopbouw op de N16. Alexander Vandersmissen: “Om de druk op het kruispunt te verlichten zullen de bewoners van de cluster Battelsesteenweg opnieuw via de vesten naar het kruispunt met de Antwerpsepoort kunnen rijden. De Olivetenbrug wordt hier dus een segment met extra lokaal verkeer. Bewoners zullen dus kunnen kiezen of ze via het Battelcomplex of via de Adegemsepoort richting E19 willen rijden. Onze ambitie is om deze extra lokale ontsluiting vanaf het najaar in te voeren als tijdelijke maatregel, zonder daarbij het principe van de enkelrichting op de vesten in de definitieve heraanleg op te geven. Uiteraard zullen we snel evalueren of de maatregel het gewenste effect heeft. Een tijdelijke maatregel, omdat op termijn gekeken wordt naar het project Ontknoping om de mobiliteit te verbeteren en de druk op de oprit naar de N16 te verlichten.”

Fietsers
Stad Mechelen en AWV analyseerden ook de data van de vaste fietsentellers aan de Brusselpoort en langs de fietsostrade aan Nekkerspoel. “De data bevestigen wat iedereen intuïtief aanvoelt. Het aantal fietsers neemt gestaag toe. Voor de maand april zien we aan de Brusselpoort bijvoorbeeld een toename 92.000 fietsers in 2019 naar 104.000 in 2023. Dat toont ook aan dat een betere infrastructuur voor fietsers op de vesten en elders zeker nodig is”, zegt Patrick Princen.
Op het kruispunt Nekkerspoel ontbreekt nog een fietsoversteekplaats voor fietsers die vanuit Nekkerspoel naar het Douaneplein en het Tangentfietspad willen rijden en omgekeerd. De Fietsersbond heeft daarvoor grosso mode twee scenario’s klaar: eentje met een lichtengeregelde oversteekplaats op de Nekkerspoelstraat en eentje middenin het kruispunt. Hun beide voorstellen worden verder onderzocht door AWV en het studiebureau. Stad Mechelen engageert zich om groen licht te geven voor de realisatie van een van beide voorstellen.

Evalueren, evalueren, evalueren
Evaluatie is een work in progress. Er werden ook tellingen in kleinere straten in de binnenstad en daarbuiten uitgevoerd om mogelijke sluiproutes in beeld te brengen. Die gegevens worden nog verder geanalyseerd en in het najaar bekendgemaakt. “Daarnaast vragen we ook de reizigersaantallen en doorstroomtijden van de bussen van De Lijn op en luisteren we natuurlijk naar de feedback van de begeleidings- en reflectiegroep Baanbrekers+. Eind augustus volgt er dan nog een tevredenheidsbevraging bij de Mechelaars. Zo houden we continu de vinger aan de pols. In het najaar communiceren we alle uitkomsten. Net zoals we dat de voorbije maanden hebben gedaan, worden ook nadien en in aanloop naar de definitieve heraanleg alle deelaspecten gemonitord, geëvalueerd en waar nodig bijgestuurd, zoals het bij de implementatie van het grootste stadsvernieuwingsproject sinds mensenheugenis betaamt”, besluit burgemeester Vandersmissen.