"Het is pas door onze samenleving in al zijn diversiteit in beeld te brengen dat iedereen zich kan herkennen en ook erkend kan voelen" - Gabriella De Francesco

Met het project Mechelen Kleurt wil Stad Mechelen diversiteit bij kinderen en jongeren bespreekbaar maken en meer diversiteit brengen in jeugdliteratuur. Verschillende stadsdiensten hebben daarvoor samen een educatief pakket samengesteld om te verdelen over de Mechelse basisscholen en jeugdwerkingen. Het pakket bestaat uit een set potloden in verschillende huidtinten, een leidraad voor leerkrachten of begeleiders om met het thema aan de slag te gaan en een boekenpakket samengesteld door de bib.

Tijdens een brainstorm rond het thema racisme merkte de Mechelse Kinderraad op dat er weinig diversiteit bestaat in kinder- en jeugdboeken of in strips, de personages bieden weinig tot geen weerspiegeling van de samenleving. Niet alleen de kinderraad maar ook de kinderen zelf geven dit aan. Bij een bevraging bij Mechelse kinderen blijkt dat 61% van de Mechelse kinderen zich niet herkent in boeken of strips en slechts 6% bijleert over andere culturen in boeken. Op de vraag wie het hoofdpersonage zou zijn in een zelfgeschreven verhaal kiest de meerderheid voor een meisje.

Boeken en strips zijn voor kinderen een belangrijk venster op de wereld, maar als dat venster maar een bepaald deel toont, dan beperken we ook letterlijk de blik van onze kinderen op die wereld. “In Mechelen leven we met meer dan 120 nationaliteiten samen, en vanuit ons beleid zetten we expliciet in op het belang van keuzevrijheid en het basisrecht om jezelf te kunnen zijn. We zien dat de personages in kinderverhalen dit vaak nog te weinig reflecteren, het zou voor kinderen geen kwestie mogen zijn om hierdoor hun afkomst of hun gevoelens in vraag te stellen. Het is pas door onze samenleving in al zijn diversiteit in beeld te brengen dat iedereen zich kan herkennen en ook erkend kan voelen”, vertelt Gabriella De Francesco, schepen voor diversiteit en gelijke kansen.

Het educatief pakket is een verlengstuk van de lesdoelen binnen het lager onderwijs. Het bevat:

1. Leidraad

De leidraad is bedoeld om met jonge lezers te werken rond het thema diversiteit en eenzijdigheid in relatie tot jeugdliteratuur. Het is een aanzet om jeugdboeken tegen een kritisch licht te houden. Lezers worden zich via de werkvormen bewust dat jeugdliteratuur niet neutraal is, maar, al dan niet subtiel, doordrongen is van heersende culturele opvattingen en waarden. De werkvormen uit de leidraad zijn gericht op leerlingen uit de tweede en derde graad van het lager onderwijs. Deze leidraad is ruim inzetbaar: onderwijs, jeugdwelzijnswerk, jeugdwerk… kortom voor iedereen die groepen van 8-tot 11-jarigen begeleidt.

1. Een kleurpotlodenset

De kleurpotlodenset bestaat uit enkele mogelijke huidskleurtinten. Het valt op dat kinderen vaak ‘roze’ kiezen als ze zichzelf willen tekenen, omdat dit veelal zo weergegeven wordt in strips of boeken. Door huidskleur in al zijn varianten te tonen, kunnen kinderen hun eigenheid of identiteit wel herkennen.

1. Boekenpakket samengesteld door de Bib

Het boekenpakket is zo samengesteld dat het aanleunt bij de topics en de werkvormen uit de leidraad, zodat leerkrachten of begeleiders die daarmee aan de slag willen gaan dit kunnen gaan ontlenen of hun eigen collectie ermee aan kunnen vullen.

“We weten dat welbevinden op school een cruciale rol speelt bij de schoolprestaties zelf. Welbevinden hangt nauw samen met ‘gezien worden’, met ervaren dat ook jij, met je gelaagde identiteit, achtergrond en bagage, deel uitmaakt van de schoolgemeenschap. De kleurpotloden lijken een triviaal onderdeel in dit verhaal, maar dat zijn ze allerminst: we geven hiermee de boodschap dat kinderen geen eenheidsworst zijn met een aantal uitzonderingen, maar dat er evenveel oog is voor elk kind. Bovendien kunnen leerlingen en leerkrachten zo zelf creatief aan de slag gaan om meer diversiteit, en letterlijk meer kleur, aan te brengen in boeken en strips. Met de kleurpotloden reiken we een taal aan die kinderen in staat stellen om zelf over racisme na te denken en erover te praten”, aldus schepen van onderwijs en mondiaal beleid Marina De Bie.

Work in progress

De tool en de kleurpotlodenset werden intussen al uitgetest op verschillende plekken. Bijvoorbeeld door de kinderwerking van J@M, tijdens de inspiratiedag ‘thuis op school’ in Lamot en eerder deze week door een klas uit het zesde leerjaar. “Het pakket is een ‘work in progress’, want aan de hand van de testmomenten en de reactie van de kinderen, leerkrachten en begeleiders zal het pakket verder verfijnd worden. Meer participatie van kinderen en jongeren over thema’s als racisme en discriminatie kunnen vele ogen en oren openen”, verduidelijkt Abrahman Labsir, schepen van jeugd.

Alle Mechelse basisscholen zullen twee pakketten - bestaande uit de tool, de kleurpotlodenset en een leeslijst - als teaser toegestuurd krijgen. Nadien zal er een oproep vanuit de stad naar de scholen vertrekken. Wie interesse heeft en/of extra materiaal nodig heeft kan dit gratis bijbestellen zolang de voorraad strekt.

De ontwikkeling van het pakket is een samenwerking tussen Mondiaal Beleid, Diversiteit en Gelijke Kansen en Mechelen Kinderstad, met medewerking van de bibliotheek. Meer info op: mechelenkinderstad.be/mechelenkleurt.  

Workshops

Op dinsdagavond 9 december vindt er een workshop plaats voor leerkrachten/begeleiders. Een soort van ‘train the trainer’ om met de leidraad aan de slag te gaan in de klas of elders. Inschrijven kan via [email protected].

Voor kinderen worden er 3 workshops aangeboden in het thema “Mechelen kleurt”. Dit sluit mooi aan bij De Warmste Week “Kunnen zijn wie je bent”. Deze zullen doorgaan op 21, 22 en 23 december. Meer informatie volgt later.